Απαντήσεις από 6 κορυφαίους ειδικούς σε όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον καρκίνο του δέρματος

Είναι το μελάνωμα η πιο συχνή μορφή καρκίνου του δέρματος; Γιατί τα περιστατικά μελανώματος αυξάνονται;

Απαντά ο Σωτήρης Θεοχάης, Πρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας

O Καρκίνος του Δέρματος αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνος, ενώ το Μελάνωμα , αν και δεν είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος, είναι η πιο επικίνδυνη. Τα νέα περιστατικά καρκίνου του δέρματος αυξάνονται διεθνώς και στην Ελλάδα και σε μεγάλο βαθμό για αυτό ευθύνεται και η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία από την παιδική και εφηβική μας ηλικία. Ιδιαίτερα σε μια ηλιόλουστη χώρα όπως η Ελλάδα, με ήλιο όλο το χρόνο, οφείλουμε να προστατεύουμε το δέρμα μας καθημερινά και όχι μόνο επιλεκτικά κατά τη διάρκεια των διακοπών. Για το λόγο αυτό η ΕΔΑΕ, που εδώ και 25 χρόνια συμμετέχει ενεργά στην πρόληψη και ενημέρωσης για τον Καρκίνο του Δέρματος ιδιαίτερα εφόσον γνωρίζουμε ότι το μελάνωμα αν εντοπιστεί έγκαιρα και σε συνδυασμό με τις νέες καινοτόμες θεραπείες το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης αγγίζει σε ποσοστά το 99%.

Είναι υποχρέωσή μας ως επίσημη επιστημονική εταιρεία της ειδικότητας της Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας να προασπίσουμε την υγεία των συμπολιτών μας και να βοηθήσουμε όλους να καταλάβουν ότι πρέπει να παίρνουν τα σωστά μέτρα πρόληψης κυρίως όσον αφορά στην ηλιοπροστασία και να τους προτρέψουμε  να εντάξουν τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο με εξέταση σπίλων και λοιπών αλλοιώσεων στον Δερματολόγο, γιατί ο δερματικός καρκίνος όταν διαγιγνώσκεται έγκαιρα πολύ σπάνια θα δημιουργήσει προβλήματα.

Ποιοι είναι οι πιο κοινοί τύποι δερματικών βλαβών και που οφείλονται;

Απαντά η Μαρία Πολίτου, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, μέλος της ΕΔΑΕ

Δεν είναι μόνο το μελάνωμα ο πιο συχνός καρκίνος του δέρματος που προκαλείται κατά κύριο λόγο από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Οι βασικότερες βλάβες του δέρματος που σχετίζονται με το καρκίνο του δέρματος είναι 4. Ένας από αυτούς είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Πρόκειται για αργά αναπτυσσόμενο όγκο συνήθως με ρυθμό 0,5 έως 1 εκ. ανά έτος.

Τυπικά εμφανίζεται σαν ένα ρόδινο έως καστανό οζίδιο με γυαλιστερή «μαργαριτοροειδή επιφάνεια. Το ακανθοκυτταρικό καρκινωμα είναι μια άλλη βλάβη που μπορεί να εμφανίσουν άτομα που εκτίθενται υπερβολικά στον ήλιο. Πρόκειται για  ένα γρήγορα ανπτυσσόμενο όγκο (συνήθως εμφανίζεται μέσα σε λίγες εβδομάδες ως λίγους μήνες). Οι βλάβες έχουν συνήθως τραχιά επιφάνεια ή καλύπτονται από λέπια.

Η ακτινική υπερκεράτωση θεωρείται επίσης μια προκαρκινική βλάβει που αν μείνει αθεράπευτη μπορεί σταδιακά να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικο καρκίνωμα. Ορισμένες βλάβες μοιάζουν με μικρές πλάκες που είναι αντιληπτές αλλά αναγνωρίζονται από την τραχιά τους υφή κατά τη ψηλάφηση. Για αυτό είναι σημαντική η συχνή αυτοεξέταση και παρατήρηση του δέρματος και η επίσκεψη στο δερματολόγο μια φορά τον χρόνο ή σε περίπτωση που παρατηρηθούν ύποπτα σημάδια ώστε να γίνει έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία.

Γενικά η επίσκεψη στον δερματολόγο θα πρέπει να είναι άμεση όταν παρατηρούμε στο δέρμα μας σημάδια που αλλάζουν μέγεθος χρώμα ή σχήμα, είναι διαφορετικά από τα υπόλοιπα, έχουν ασυμετρία ή ακανόνιστη μορφή, παρουσιάζουν ποικιλία χρωμάτων, ματώνουν εύκολα, έχουν γυαλιστερή όψη, μοιάζουν με πληγή αλλά δεν επουλώνονται, παρουσιάζουν τραχύτητα στη ψηλάφιση.

Γιατί οι άνδρες εμφανίζουν μελάνωμα συχνότερα από τις γυναίκες;

Απαντά η Ηλέκτρα Νικολαϊδου, Δερματολόγος Αφροδισιολόγος- Αντιπρόεδρος της ΕΔΑΕ

Πράγματι σύμφωνα με δεδομένα από τις ΗΠΑ 1 στους 29 άνδρες και 1 στις 40 γυναίκες θα εμφανίσουν μελάνωμα. Ο λόγος που οι άνδρες παθαίνουν πιο συχνά από τις γυναίκες μελάνωμα είναι ότι οι άνδρες γνωρίζουν λιγότερα για την ηλιοπροστασία από τις γυναίκες. Ως εκ τούτου είναι λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιούν αντιηλιακά για την προστασία τους και λιγότερο πιθανό όταν τα χρησιμοποιούν να είναι ενημερωμένοι για τη σωστή τους χρήση.

Για παράδειγμα δεν τηρούν τον κανόνα της εφαρμογής μισή ώρα πριν την έκθεση στον ήλιο ή δεν τα εφαρμόζουν με επιμέλεια σε όλα τα σημεία στο σώμα τους όπως οι γυναίκες. Επίσης δεν έχουν ανεπτυγμένη την κουλτούρα ότι το αντιηλιακό πρέπει να χρησιμοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου -έναν κανόνα που τηρούν πιστά οι περισσότερες γυναίκες. Επίσης σε περίπτωση που αθλούνται σε εξωτερικούς χώρους για αθλήματα όπως το τένις για παράδειγμα δεν είναι τόσο συνεπής για την αντιηλιακή τους προστασία όπως οι γυναίκες.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι δεν εξετάζουν το δέρμα τους. Οι γυναίκες γενκότερα είναι πιο παρατηρητικές σχετικά με τις βλάβες που μπορεί να εντοπίσουν στα διάφορα σημεία του σώματός τους. Αυτό που έχουμε παρατηρήσει ωστόσο είναι ότι αρκετοί άνδρες επισκπέπτονται τον δερματολόγο επειδή τους η σύζυγός ή σύντροφός τους έχει παρατηρήσει κάποιο ύποπτο σημάδι.

Τέλος φαίνεται ότι το ανδρικό δέρμα είναι πιο ευπαθές στη βλαπτική δράση του ήλιου. Πράγμα που σημαίνει ότι οι άνδρες χρειάζονται να ενημερωθούν καλύτερα για τα μέτρα αντιηλιακής προστασίας όπως η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο από τις 12:00 έως 16:00 που είναι πιο έντονη η ηλιοφάνεια.

Σχετίζεται το παιδικό ηλιακό έγκαυμα με την ανάπτυξη κακοήθους μελανώματος κατά την ενήλικη ζωή;

Απαντά ο Τηλέμαχος Ανθόπουλος – Δερματολόγος ΕΔΑΕ

Η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. ​ Πιο συγκεκριμένα ένα μόνο σοβαρό ηλιακό έγκαυμα στην παιδική ηλικία μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος στην ενήλικη ζωή σύμφωνα με το ​The Skin Cancer Foundation Melanoma Focus (UK) ενώ  η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. ​

Ο λόγος που τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στον ήλιο είναι επειδή το δέρμα τους είναι πιο λεπτό και παράγει λιγότερη μελανίνη. Είναι σημαντικό όμως να καταλάβουμε ότι η επίδραση του ηλιακής έκθεσης στο δέρμα τους είναι συσσωρευστική για βλάβες αργότερα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έως και το 80% της συνολικής έκθεσης ενός ατόμου στην υπεριώδη ακτινοβολία λαμβάνει χώρα πριν την ηλικία των 18 ετών ενώ αλλες μελέτες εκτιμούν ότι περίπου το 40–50% της συνολικής έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία έως την ηλικία των 60 ετών συμβαίνει πριν την ηλικία των 20 ετών. Ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντικό να φροντίζουμε για την αντηλιακή τους προστασία.

Tι καινούργιο υπάρχει στη θεραπευτική φαρέτρα σχετικά με τον καρκίνο του δέρματος;

Απαντά ο Δημήτρης Ρηγόπουλος- Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος – Μέλος ΕΔΑΕ

Η Χειρουργική θεραπεία παραμένει η βάση αντιμετώπισης στις περιπτώσεις του μελανώματος και των άλλων καρκίνου του δέρματος. Τα τελευταία 20 χρόνια, για τις περιπτώσεις του μεταστατικού μελανώματος, έχουν αναπτυχθεί νέες θεραπείες, όπως είναι: οι στοχευμένες θεραπείες (έναντι μεταλλάξεων στα κύτταρα του μελανώματος), και οι ανοσοθεραπείες που ενεργοποιούν το ανοσολογικό σύστημα, ώστε αυτό να επιτεθεί στο μελάνωμα). Νεότερες θεραπείες είναι η κυτταρική θεραπεία (tumor infiltrating lymphocyte therapy) από κύτταρα του ίδιου του ασθενούς, έλαβε έγκριση από το FDA το 2024 για περιστατικά που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες διαθέσιμες αγωγές και τα εξωσώματα  (εξωκυττάριες φυσαλίδες οι οποίες βοηθούν την επικοινωνία των κυττάρων μεταξύ τους) που ίσως βοηθήσουν στην βελτίωση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Τα τελευταία χρόνια, για πολύπλοκα περιστατικά, χρησιμοποιείται και η ηλεκτρονική βραχυθεραπεία με άριστα αποτελέσματα, ενώ στις 12/ 2024, έλαβε άδεια από τον FDA, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα (PD-L 1 αναστολέας),για εκτεταμένες μορφές ή μεταστατικό νόσημα.

Τέλος μελετάται και ένα εμβόλιο για την πρόληψη του μελανώματος που είναι ακόμα σε ερευνητική φάση.

Έχουν τα άτομα που έχουν κάνει Solarium πιο αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του δέρματος;

Απαντά ο Παντελεήμων Παναγάκης, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος – Ταμίας της ΕΔΑΕ

Το Solarium ή αλλιώς οι συσκευές τεχνητού μαυρίσματος ήταν αρκετά δημοφιλής τεχνική, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μετά καθώς παλιότερα θεωρούνταν ασφαλής, ενώ τώρα γνωρίζουμε, μετά από εκτεταμένες μελέτες ότι αυτό δεν ισχύει.

Οι συσκευές τεχνητού μαυρίσματος εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία από το μη ορατό τμήμα του φωτεινού φάσματος (UVA 320-400nm) για πιο γρήγορο μαύρισμα.

Πλέον όμως γνωρίζουμε ότι η UVA ακτινοβολία προκαλεί άμεσο μαύρισμα καθώς εισέρχεται βαθύτερα στο δέρμα. και επάγει αρχικούς μηχανισμούς παραγωγής μελανίνης.

Ως εκ τούτου άτομα που ξεκίνησαν συνεδρίες Solarium σε μικρή ηλικία (< 25 ετών ) έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνο του δέρματος καθώς λόγω της εν τω βάθη δράσης της επιδρά στο DNA των κυττάρων με αποτέλεσμα μεταλλάξεις και αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του δέρματος. Αυτός είναι ο λόγος που πλέον ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι η ακτινοβολία των μηχανημάτων τεχνητού μαυρίσματος θεωρείται «καρκινογόνο για τον άνθρωπο Κατηγορίας Ι» ( όπως ο καπνός του τσιγάρου, ο αμίαντος, ακτινοβολία γάμμα κ.α). Eπίσης Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.), ως ρυθμιστική αρχή για την προστασία του πληθυσμού από τις ακτινοβολίες επισημαίνει ότι το τεχνητό μαύρισμα δεν είναι ασφαλέστερη επιλογή για μαύρισμα σε σχέση με τον ήλιο, δεν προετοιμάζει το δέρμα για την ηλιοθεραπεία  και δεν προστατεύει από εγκαύματα. Επίσης δεν αυξάνει τα επίπεδα της βιταμίνης D.

Tέλος οι επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες τεχνητού μαυρίσματος οφείλουν να έχουν μηχανήματα σύμφωνα με τις προδιαγραφές για την εκπομπή ακτινοβολίας (0.3W/m2) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις επιδράσεις & πιθανούς κινδύνους τηςδιαδικασίας μαυρίσματος ( Warning Box ) σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα, για τους καταναλωτές.

Δεν συστήνεται το τεχνητό μαύρισμα σε άτομα:

• < 18 ετών
• με φωτότυπο τύπου 1: με λευκή επιδερμίδα, με πολλές φακίδες που καίγονται εύκολα με πολλαπλούς ή δυσπλαστικούς σπίλους
• με ιστορικό σοβαρών ηλιακών εγκαυμάτων στην παιδική ηλικία
• με δερματικό καρκίνο ή ιστορικό δερματικού καρκίνου
• με συγγενή πρώτου βαθμού με ιστορικό μελανώματος
• με ιστορικό φωτοευαισθησίας ή που λαμβάνουν φαρμακευτικές αγωγές που μπορεί να προκαλέσουν φωτοεαυαισθησία

Επίσης

Οι χρήστες πρέπει να:

• φορούν κατάλληλα προστατευτικά γυαλιά καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας
• αφαιρούν τα καλλυντικά από το σώμα τους
• μην χρησιμοποιούν ενισχυτικά μαυρίσματος ή άλλα παρόμοια προϊόντα
• να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο για τουλάχιστον 48 ώρες μετά τη χρήση solarium

Πηγή: HEALTH TODAY MAGAZINE