Ο καρκίνος αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Το 2022 εκτιμάται ότι παρατηρήθηκαν 9,7 εκατομμύρια θάνατοι σχετιζόμενοι με καρκίνο. Στην Ελλάδα, ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου στην Ελλάδα, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Μελέτη μαθηματικής μοντελοποίησης που διεξήχθη από την MSD, η οποία χρησιμοποίησε δημοσιευμένο μαθηματικό μοντέλο (καθώς η χώρα μας εν αντιθέσει με τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2022 δεν διέθετε εθνικό μητρώο καρκίνου) εξέτασε τη σχετιζόμενη με τον καρκίνο θνησιμότητα στην Ελλάδα για το 2022, αξιοποιώντας δεδομένα θνησιμότητας από το Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Η έρευνα διαπίστωσε ότι το συγκεκριμένο έτος στη χώρα μας καταγράφηκαν 34.729 θάνατοι από καρκίνο. Δηλαδή, περί τους 95 θανάτους από καρκίνο στην Ελλάδα κάθε μέρα.
Σε σχέση όμως με τον μέσο όρο της 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης , η ανά 100.000 θνησιμότητα από καρκίνο στην Ελλάδα ήταν σημαντικά υψηλότερη. Πιο συγκεκριμένα, στην χώρα μας παρατηρούνται 308 θάνατοι ανά 100.000 ανθρώπους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 289 θανάτους ανά 100.000 ανθρώπους (6.5% υψηλότερη θνητότητα στην Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκης Ένωσης).
Ο Αντώνης Καρόκης, External Affairs Director MSD Greece, απατώντας αναλυτικά στην ερώτηση του της δημοσιογραφικής ομάδας του Health Today γιατί στην Ελλάδα έχουμε περισσότερους θανάτους από καρκίνο σε σχέση με τις υπόλοιπες 27 χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης;
«Η αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνο στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα που σχετίζεται με κενά τόσο στην πρόληψη όσο και στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου.
Καταρχάς, η Ελλάδα υστερεί διαχρονικά στην εφαρμογή οργανωμένων, καθολικών προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για τους πιο συχνούς και δυνητικά προλήψιμους καρκίνους – όπως του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Μόλις τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ξεκινήσει δομημένες πρωτοβουλίες, όπως το «Πρόγραμμα Δοξιάδης» και το «Προλαμβάνω», που φιλοδοξούν να καλύψουν αυτό το κενό. Ωστόσο, η συμμετοχή των πολιτών σε αυτά τα προγράμματα πρέπει να αυξηθεί για να μειωθούν οι διαγνώσεις που γίνονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου, επηρεάζοντας τη θνησιμότητα και τα χαμένα έτη ζωής.
Σημαντικά είναι και τα ελλείμματα στην πρωτογενή πρόληψη. Η Ελλάδα καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος στην Ευρώπη, ενώ προβλήματα όπως η ανθυγιεινή διατροφή, η καθιστική ζωή και η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, παραμένουν έντονα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες σχετίζονται με την αυξημένη εμφάνιση και θνησιμότητα από διάφορους τύπους καρκίνου, ιδιαίτερα του πνεύμονα.
Ένα ακόμη κρίσιμο κενό είναι η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη κατά του ιού HPV στη χώρα μας. Ο εμβολιασμός αποτελεί βασικό εργαλείο για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων HPV-σχετιζόμενων μορφών καρκίνου. Η ελλιπής αξιοποίησή του εμβολιασμού έναντι του HPV περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες μακροχρόνιας μείωσης της επίπτωσης αυτών των καρκίνων.
Επιπλέον, μέχρι πρόσφατα η Ελλάδα δεν διέθετε Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών – ένα βασικό εργαλείο που επιτρέπει την καταγραφή, παρακολούθηση και ανάλυση της επίπτωσης και της θνησιμότητας από καρκίνο σε πραγματικό χρόνο. Η απουσία αξιόπιστων, διασυνδεδεμένων και διαχρονικών δεδομένων αποτελεί εμπόδιο στη χάραξη τεκμηριωμένων και αποτελεσματικών πολιτικών δημόσιας υγείας.
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις προόδου. Η υλοποίηση των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου, η σταδιακή ενίσχυση της ψηφιακής καταγραφής και η αξιοποίηση καινοτομιών στην ογκολογική φροντίδα – όπως οι βιοδείκτες και η εξατομικευμένη θεραπεία – δημιουργούν προϋποθέσεις για βελτίωση. Η σύγκλιση με τις καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών είναι εφικτή, αρκεί να συνεχιστούν με συνέπεια και αποφασιστικότητα οι παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα: πρόληψη, διάγνωση, πρόσβαση σε θεραπεία και καταγραφή.
Η υπερβάλλουσα θνητότητα από καρκίνο στην Ελλάδα δεν είναι μόνο μια πρόκληση, αλλά και μια ευκαιρία να επανεξετάσουμε τις προτεραιότητες της δημόσιας υγείας και να επενδύσουμε συστηματικά στη μείωση του επιδημιολογικού και οικονομικού φορτίου της νόσου.
Πόσα χρόνια ζωής χάνονται εξαιτίας του καρκίνου
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, που παρουσιάστηκε στο 31ο Ελληνικό Συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας ο καρκίνος σχετίζεται με την απώλεια 647.372 ετών ζωής (δηλαδή πόσα χρόνια αναμενόταν να ζούσε κάποιος αν δεν νοσούσε από καρκίνο) με την αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών να ανέρχεται σε 60% και 40%, αντίστοιχα.
Οι θάνατοι που προκαλούν το μεγαλύτερο βάρος σε χαμένα έτη ζωής ήταν ο καρκίνος του πνεύμονα (8.400 θάνατοι, 171.000 χαμένα έτη ζωής), του παχέος εντέρου (3.900 θάνατοι, 64.000 χαμένα έτη ζωής) και του μαστού (2.940 θάνατοι, 56.000 χαμένα έτη ζωής).
Οι πιο σημαντικοί σε χαμένα έτη ζωής καρκίνοι για τους άνδρες ήταν ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του προστάτη, ενώ για τις γυναίκες ο καρκίνους του μαστού, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου. Ο μέσος όρος χαμένων ετών ζωής λόγω πρόωρης θνησιμότητας στην Ελλάδα υπολογίζεται σε σχεδόν 19 έτη.
Σε σχέση με τον μέσο όρο της 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης , η ανά 100.000 θνησιμότητα από καρκίνο στην Ελλάδα ήταν σημαντικά υψηλότερη. Πιο συγκεκριμένα, στην χώρα μας παρατηρούνται 308 θάνατοι ανά 100.000 ανθρώπους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 289 θανάτους ανά 100.000 ανθρώπους (6.5% υψηλότερη θνητότητα στην Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκης Ένωσης.
Πώς ο καρκίνος πλήττει την παραγωγικότητα
Η μελέτη κάνει ιδιαίτερη μνεία και στα χαμένα έτη παραγωγικής ζωής (δηλ. τα έτη πριν την συνταξιοδότηση) όπου εκτίμησε ότι οι θάνατοι από καρκίνο οδήγησαν σε απώλεια σχεδόν 40.000 ετών δυνητικής παραγωγικότητας, με τους άνδρες να αντιπροσωπεύουν το 56.5% αυτών των θανάτων.
Πόσο επιβαρύνει οικονομικά η διαχείριση του καρκίνου τη χώρα
Επίσης η μελέτη εξέτεσε το κόστος της πρώιμης θνησιμότητας από καρκίνο στην Ελλάδα διαπιστώνοντας ότι ανέρχεται σε €743 εκατομμύρια. «Στο κόστος αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται το κόστος διαχείρισης του καρκίνου στην Ελλάδα. Αν συνυπολογιστεί και το κόστος διαχείρισης του καρκίνου στην Ελλάδα που εκτιμάται στα περί €1.2 δισεκατομμύρια, ο καρκίνος αντανακλά το 0.8% του συνολικού ΑΕΠ της Ελλάδος», ανέφερε ο επικεφαλής ερευνητής, Ηλίας Γκούντας, Value & Patient Access Manager της MSD Ελλάδος και μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιατρική Κύπρου.
Ο καρκίνος που σχετίζονταν με το μεγαλύτερο έμμεσο κόστος λόγω πρώιμης θνησιμότητας ήταν ο καρκίνους του πνεύμονα (~€186 εκατομμύρια).
Ποιες παρεμβάσεις μπορεί να αποτρέψουν το επιδημιολογικό και οικονομικό φορτίο του καρκίνου
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το παραπάνω επιδημιολογικό και οικονομικό φορτίο μπορεί να αποτραπεί σε σημαντικό βαθμό με παρεμβάσεις που στοχεύουν στην πρόληψη -όπως μείωση καπνίσματος, παχυσαρκίας ή εμβολιασμός κατά του HPV-, τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας.
Οι επικεφαλής της έρευνας εκτιμούν ότι με τη θεσμοθέτηση του Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών σε βάθος χρόνου θα προκύψει μια σαφέστερη εικόνα για την επίπτωση του καρκίνου στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στη χάραξη αποδοτικότερων πολιτικών δημόσιας υγείας.
*Estimation of the burden of cancer mortality in Greece: years of life lost and productivity costs
Ilias Gountas1, Anastasios Skroumpelos1, Agnes Brandtmüller2, Stina Salomonsson3, Theodoros Tsichritzis1, Antonis Karokis1
1 MSD Greece, Athens
2 Outcomes Research, MSD Hungary, Budapest.
3 Outcomes Research, MSD Sweden, Stockholm.
Πηγή: HEALTH TODAY MAGAZINE
