Συνέντευξη: Ρούλα Σκουρογιάννη
Τις βασικές αρχές της Ιατρικής του Τρόπου Ζωής εξηγεί, μιλώντας στο Health Today, η ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, με εξειδίκευση στην Ιατρική του Τρόπου Ζωής (Lifestyle Medicine), Πόπη Καλαϊτζή, η οποία ασχολείται ενεργά με την εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα υγείας, μακροβιότητας και υγιούς γήρανσης*.
Οι αξίες της ζωής και της καλής υγείας στις οποίες αναφέρεται η κυρία Καλαϊτζή μοιάζουν να μας είναι ήδη γνωστές, καθώς αναγνωρίζουμε τις φυσικές μας καταβολές, που δεν είναι τίποτα άλλο από την επιστροφή στον φυσικό τρόπο ζωής, στον οποίο είναι αυτονόητη η σωματική δραστηριότητα, η ισορροπημένη διατροφή, μακριά από επεξεργασμένα τρόφιμα, ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος, η έλλειψη του έντονου, μόνιμου στρες, οι αυθεντικές σχέσεις με τους συνανθρώπους μας. Όλα αυτά που υπάρχουν ως μνήμη και στα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να … επανεκπαιδευτεί, για να διατηρήσει την υγεία του και τον εαυτό του!
Tο αντικείμενο του Ιατρού Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης
Η Πόπη Καλαϊτζή έκανε ένα μεγάλο μέρος της ειδικότητάς της, στη Γερμανία, την οποία θεωρεί πατρίδα της Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Εργάστηκε ως ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης στο Τμήμα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, της Bavaria Klinik Kreischa, στη Δρέσδη. Μας μιλά με ζέση για την ειδικότητα του ιατρού Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, που είναι μία από τις πιο παλιές ειδικότητες στην Ελλάδα: «Είναι το αντικείμενο του Φυσίατρου. Ωστόσο, επειδή δεν υπάρχουν πολλοί εκπαιδευμένοι συνάδελφοι ως Φυσίατροι, είμαστε λιγότεροι από τις άλλες ειδικότητες και δεν είναι τόσο γνωστή η ειδικότητά μας».
Ποιοι ασθενείς χρειάζονται αποκατάσταση
Στην ουσία, αποκατάσταση χρειάζεται οποιοσδήποτε ασθενής έχει ένα χρόνιο νόσημα ή έχει κάποια αναπηρία ή υπέστη κάποιο ατύχημα, που του προκάλεσε μόνιμες ή μη μόνιμες βλάβες και το ζητούμενο είναι είτε η επανεκπαίδευση σε έναν καινούργιο τρόπο ζωής, με την νέα του κατάσταση, είτε η διαχείριση του νοσήματός του.
Στην Ελλάδα, οι Φυσίατροι ασχολούνται είτε με ορθοπεδικά, μυοσκελετικά προβλήματα, και τη διαχείριση του πόνου, είτε ασχολούνται κυρίως με τη νευρολογική αποκατάσταση. Στη Γερμανία, υπηρεσίες αποκατάστασης λαμβάνουν όλοι ασθενείς, δηλαδή όχι μόνον όσοι ασθενείς έχουν μυοσκελετικά ή νευρολογικά προβλήματα, αλλά επίσης και οι ασθενείς με ογκολογικά, με καρδιολογικά, με ρευματικά προβλήματα, ακόμα και ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο και παχυσαρκία. Δηλαδή, λαμβάνουν μακροχρόνια αποκατάσταση, την οποία αποκαλούμε Ιατρική του Τρόπου Ζωής, η οποία είναι μία επανεκπαίδευση του ασθενή μετά από την αξιολόγηση του τρόπου ζωής του και των συνηθειών της καθημερινότητας, οι οποίες αν είναι υγιείς και ισορροπημένες και τις ακολουθεί κάποιος όταν δεν έχει προβλήματα υγείας, έχει πολλές πιθανότητες να μην νοσήσει. Αλλά και αν τις ακολουθήσει κάποιος που νοσεί, θα μπορέσει να μειώσει τις επιπλοκές της νόσου του και να έχει καλύτερη ποιότητα ζωής».
Οι υγιείς συνήθειες της καθημερινότητας είναι η φυσική δραστηριότητα, δηλαδή η θεραπευτική άσκηση, ο ποιοτικός ύπνος, η διατροφή, η διαχείριση του στρες η διακοπή του καπνίσματος ή άλλων εθιστικών ουσιών, η ελάχιστη έως καθόλου κατανάλωση αλκοόλ, και οι ανθρώπινες σχέσεις
Ποιες είναι οι υγιείς συνήθειες της καθημερινότητας;
«Είναι η φυσική δραστηριότητα, δηλαδή η θεραπευτική άσκηση, ο ποιοτικός ύπνος, η διατροφή, η διαχείριση του στρες η διακοπή του καπνίσματος ή άλλων εθιστικών ουσιών, η ελάχιστη έως καθόλου κατανάλωση αλκοόλ, και οι ανθρώπινες σχέσεις.
Για όλες αυτές τις υγιείς συνήθειες, έχουμε πολλές επιστημονικές αποδείξεις ότι αν τις εντάξουμε στον τρόπο ζωής μας, τότε έχουμε λιγότερες πιθανότητες να νοσήσουμε από οποιοδήποτε νόσημα. Αλλά, και αν εκδηλώσουμε κάποιο νόσημα, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να έχουμε πιο γρήγορη αποκατάσταση και, στη συνέχεια, μία καλύτερη ποιότητα ζωής».
Η Φυσική Ιατρικής και Αποκατάσταση μπορεί να βοηθήσει και σε λιγότερο σοβαρές καταστάσεις, όπως απλές λοιμώξεις, που έχουν καταπονήσει τον οργανισμό μας;
«Φυσικά! Σχετικά με τις λοιμώξεις, γνωρίζουμε, πάρα πολύ καλά, ότι ο τρόπος της ζωής μας συμβάλλει στο αν θα εκδηλώσουμε κάποια λοίμωξη και αν θα είμαστε πιο ευάλωτοι. Εάν καπνίζουμε, πίνουμε αλκοόλ, δεν κοιμόμαστε αρκετά ή καλά, αν έχουμε υπερβάλλον βάρος, αν δεν γυμναζόμαστε, αυτές οι συνθήκες μας κάνουν πιο ευάλωτους στις λοιμώξεις και, ίσως, να γίνουν η αιτία για να εκδηλωθούν κάποια χρόνια νοσήματα. Στην περίπτωση που έχουμε κάποια λοίμωξη, αλλά κοιμόμαστε καλά, είμαστε σε καλή φυσική κατάσταση, τρώμε υγιεινά, δεν καπνίζουμε, δεν πίνουμε, είναι πιο πιθανό να το ξεπεράσουμε νωρίτερα.
Γνωρίζουμε, επίσης, πολύ καλά τη σύνδεση μεταξύ ύπνου και ευαλωτότητας στις λοιμώξεις. Κάποιος που δεν κοιμάται 7 με 9 ώρες, που θα έπρεπε να κοιμάται, είναι πιο ευάλωτος στις λοιμώξεις, όπως είναι πιο ευάλωτος και στα νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Επίσης, σε σχέση με τη διατροφή, ξέρουμε ότι το μικροβίωμα συνδέεται στενά με την άμυνά μας, με το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Αν ακολουθούμε μία διατροφή φιλική στο μικροβίωμά μας, θα έχουμε ένα υγιές μικροβίωμα και θα έχουμε καλύτερη άμυνα του οργανισμού μας. Είναι, λοιπόν, καλά μελετημένη η σύνδεση μεταξύ του τρόπου ζωής μας, της εκδήλωσης λοιμώξεων, αλλά και της αποκατάστασης μετά από κάποιες λοιμώξεις».
Άρα, προσπαθείτε να ενσωματώσετε στα θεραπευτικά σας πλάνα και τις φυσικές μεθόδους, που είναι πάρα πολύ σημαντικές.
«Ακριβώς! Υπάρχει μια μετανάλυση, η οποία συνέκρινε την άσκηση με τη φαρμακευτική αγωγή στην αποκατάσταση μέσα από πολλά νοσήματα. Φάνηκε, λοιπόν, σε αυτήν τη μετανάλυση ότι, στη Στεφανιαία Νόσο, στην Καρδιακή Ανεπάρκεια ή μετά από ένα Εγκεφαλικό Επεισόδιο, δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ της θεραπευτικής άσκησης από μόνη της και της φαρμακευτικής αγωγής από μόνη της ως προς την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Μάλιστα, σε μια περίπτωση, η άσκηση ήταν πιο αποτελεσματική από τη φαρμακευτική αγωγή και αυτό το σημαντικό δεδομένο αφορούσε στην αποκατάσταση μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Αυτά δεν μπορούμε να τα αγνοούμε, διότι είναι πλέον evidence-based, έχουμε επιστημονικές αποδείξεις και γι’ αυτό και περιλαμβάνονται στις κατευθυντήριες οδηγίες. Τώρα πια, η Ιατρική του Τρόπου Ζωής έχει μπει στις μεγαλύτερες Ιατρικές Σχολές του κόσμου και μάλιστα, εμείς ειδικά οι Φυσίατροι, είμαστε η ειδικότητα που είναι πιο κοντά στην Ιατρική του Τρόπου Ζωής.
Εδώ και λίγους μήνες, η Πόπη Καλαϊτζή είναι πρόεδρος στο Networking Group στο Αμερικανικό Συνέδριο των γιατρών Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Μας μεταφέρει την εμπειρία της από τα διεθνή δεδομένα, τονίζοντας το πολύ υψηλό επίπεδο των ιατρών στη χώρα μας αλλά και την εγχώρια πρόοδο της επιστήμης της Ιατρικής.
Η ιατρική, στην Ελλάδα, βρίσκεται σε πάρα πολύ καλό επίπεδο και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, όλο και περισσότεροι συνάδελφοι που είχαν πολύ καλές θέσεις και κύρος εξωτερικό, επιστρέφουν για να εργαστούν στην Ελλάδα. Αυτό δείχνει ότι το επιστημονικό επίπεδο είναι αρκετά υψηλό. Άρα, στην ουσία, αυτό το οποίο γίνεται στην Ελλάδα, σε πολλές περιπτώσεις, δεν διαφέρει από αυτό που γίνεται στο εξωτερικό. Αυτό που διαφέρει είναι το κομμάτι της ολιστικής προσέγγισης στις ασθένειες. Αυτό όμως δεν είναι μια πολυτέλεια για ένα σύστημα υγείας.
Η συνεργασία στο Survivorship Clinic για ογκολογικούς ασθενείς, στο Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια περίπου, λειτουργεί, στο Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ, το πρώτο, στην Ελλάδα, Ιατρείο Υποστήριξης του Τρόπου Ζωής (Survivorship Clinic) για ασθενείς με καρκίνο του στήθους. Έχει δημιουργηθεί σύμφωνα με τα πρότυπα αντίστοιχων ιατρείων του εξωτερικού, παρέχοντας προγράμματα αποκατάστασης και δια βίου παρακολούθηση των ασθενών. Υπεύθυνοι για τη λειτουργία της Survivorship Clinic είναι η καθηγήτρια Ογκολογίας, Αμάντα Ψυρρή, Διευθύντρια της Β΄ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής, ο καθηγητής Χειρουργικής, Νικόλαος Αρκαδόπουλος, Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής, σε συνεργασία με την Πόπη Καλαϊτζή, που είναι Επιστημονική Συνεργάτης και Ακαδημαϊκή Υπότροφος στην Ογκολογική Κλινική του Νοσοκομείου. Μας μιλά με πολύ ενθουσιασμό για τη λειτουργία της πρωτοποριακής αυτής κλινικής και την προσφορά στις ασθενείς:
Εντάξαμε σε ένα δημόσιο νοσοκομείο, ένα πρόγραμμα lifestyle medicine για γυναίκες με καρκίνο του στήθους. Η Ιατρική Σχολή κατανοεί, πλέον, ότι είναι η Ιατρική του τρόπου ζωής μπορεί να παρέχει τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα της θεραπείας των καρκίνων στους ασθενείς. Πλέον, γνωρίζουμε ότι η άσκηση είναι ο μόνος τρόπος να καταπολεμήσει ο θεραπευόμενος την κόπωση από τις χημειοθεραπείες. Γνωρίζουμε ότι η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανταπόκριση του οργανισμού στις θεραπείες. Το ίδιο και ο ύπνος και η διαχείριση του στρες.
Η αλληλεπίδραση με το εξωτερικό, όπου έχουν ενσωματωθεί οι πρακτικές της lifestyle medicine στις μεγαλύτερες Ιατρικές Σχολές και σε πολλά Συστήματα Υγείας, μας δίνει το παράδειγμα και μας βοηθά με τη συνεργασία που έχουμε μαζί τους να βρούμε πώς θα εφαρμοστούν στη χώρα μας. Το να δίνουμε έμφαση στον τρόπο της ζωής είναι κάτι που δεν μπορούμε να αγνοούμε και για το Σύστημα Υγείας και για τα συστήματα ασφάλισης».
Ζούμε περισσότερο και οφείλουμε να ζούμε όσο το δυνατόν πιο υγιείς!
Αμερικανικές μελέτες υποστηρίζουν ότι τα μισά παιδιά που σήμερα είναι 5 ετών, έχουν πιθανότητα να ξεπεράσουν τα 100 χρόνια ζωής. Ταυτόχρονα, οι στατιστικές προβλέπουν ότι, από το 2010 έως το 2050, οι άνθρωποι στον πλανήτη άνω των 80 ετών θα τριπλασιαστούν και οι ασθενείς της 4ης ηλικίας θα δεκαπλασιαστούν.
Αν ζούμε περισσότερα χρόνια, αλλά ζούμε χωρίς καλή υγεία, αυτό δεν είναι προς όφελός μας, καθώς θα ζούμε μια δυσκολότερη ζωή, χωρίς ποιότητα. Το ζητούμενο είναι να μην νοσούμε από ασθένειες που μπορούμε να αποφύγουμε!
Αν ζούμε περισσότερα χρόνια, αλλά ζούμε χωρίς καλή υγεία, αυτό δεν είναι προς όφελός μας, καθώς θα ζούμε μια δυσκολότερη ζωή, χωρίς ποιότητα, αλλά δεν είναι ούτε προς όφελος των Συστημάτων Υγείας και ασφάλισης, τα οποία ενδεχομένως θα καταρρεύσουν! Το ζητούμενο για την υγεία μας, αλλά και για την ευρωστία των συστημάτων, για να μπορούν ανταποκριθούν στις ανάγκες μας και να χορηγούν, σε περιπτώσεις ανάγκης, τα εξαιρετικά νέα φάρμακα και τις εξελιγμένες θεραπευτικές μεθόδους στους ασθενείς που τις χρειάζονται, είναι να μην νοσούμε από ασθένειες που μπορούμε να αποφύγουμε!
Τέσσερις παράγοντες βοηθούν, καθοριστικά, στη διατήρηση της υγείας μας:
1. Η Μεσογειακή διατροφή
2. Αποχή από κάπνισμα,
3. 30 λεπτά φυσικής δραστηριότητας, την ημέρα και
4. Φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Οι 4 παράγοντες που συμβάλλουν να μην εκδηλώσουμε κάποιο νόσημα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπάρχουν τέσσερις παράγοντες που παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο να μην εκδηλώσουμε ένα νόσημα. Μάλιστα, ο Οργανισμός υποστηρίζει σθεναρά ότι το 80% των μη μεταδοτικών νοσημάτων μπορεί να προληφθεί.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βασίζει την παραπάνω βεβαιότητα, κυρίως, στη μελέτη EPIC, στην οποία υπήρχε και ελληνική συμμετοχή, με την καθηγήτρια Ιατρικής, Αντωνία Τριχοπούλου. Η μελέτη EPIC εξέτασε τέσσερις παράγοντες, που βοηθούν στη διατήρηση της υγείας των συστημάτων του οργανισμού μας:
1.Να ακολουθεί κανείς Μεσογειακή διατροφή, δηλαδή, μικρή κατανάλωση κρέατος, μεγάλη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης,
2. Να μην έχει καπνίσει ποτέ,
3. Να κάνει 30 λεπτά την ημέρα φυσική δραστηριότητα και
4. Να έχει Δείκτη Μάζας Σώματος κάτω από 30.
Διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες, οι οποίοι συγκέντρωναν 4 στους 4 παράγοντες, είχαν:
93% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου2,
81% μικρότερη πιθανότητα να εκδηλώσουν έμφραγμα του μυοκαρδίου,
50% μικρότερη πιθανότητα για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο,
36% μικρότερη πιθανότητα για καρκίνο!
Ας σκεφτεί κανείς όλους αυτούς τους ασθενείς, σε παγκόσμιο επίπεδο, που έχουν Σακχαρώδη Διαβήτη και πόσο η νόσος επιδεινώνει την ποιότητα ζωής τους αλλά και πόσο επιβαρύνει τα Συστήματα Υγείας και από την άλλη αν αναλογιστούμε ότι μόνον 7% θα εμφανίσει Σακχαρώδη Διαβήτη αν τηρεί τους 4 παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι είναι σχεδόν στο χέρι μας να μην νοσήσουμε με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου2! Είναι στο χέρι μας 4 στα 5 εμφράγματα να προληφθούν! Είναι στο χέρι μας τα μισά εγκεφαλικά επεισόδια να προληφθούν!
Είναι ανάγκη να ενσωματωθεί η γνώση που έχουμε πλέον στον τρόπο ζωής και αυτό πρέπει να γίνει τώρα!._
*Η Πόπη Καλαϊτζή είναι μέλος του ΔΣ και Πρόεδρος της Ομάδας Γυναικών του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας.
Πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Φίλων Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Αρεταίειον Νοσοκομείου.
Είναι η σύζυγος του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη και έχουν αποκτήσει έναν γιο.
Πηγή: HEALTH TODAY MAGAZINE
