Η ΧΑΠ είναι ένα νόσημα του αναπνευστικού που προσβάλλει περισσότερα από 340 εκατομμύρια ανθρώπους και αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως
Το φετινό μήνυμα της εκστρατείας ενημέρωσης «Νιώθεις δύσπνοια; Λαχανιάζεις; Σκέψου τη ΧΑΠ…» της Ελληνική ς Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) για την Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας έχει ως κύριο στόχο την καλύτερη επαγρύπνηση για τη νόσο. Παράλληλα στο πλαίσιο της εκστρατείας αναδύονται όλα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη διαχείριση των ασθενών με παρόξυνση ΧΑΠ, τις θεραπείες, τα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης, αλλά και τη σημασία του εμβολιασμού στους ασθενείς με ΧΑΠ.
Την φετινή ενημερωτική εκστρατεία της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ υποστηρίζουν οι εταιρείες: AstraZeneca, Chiesi, ΕLPEN, GSK, Guidotti Hellas και Menarini Hellas.
Ποια είναι τα νέα εξειδικευμένα φάρμακα για την διαχείριση της ΧΑΠ
Ο Πέτρος Μπακάκος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Α΄ Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Γενικός Γραμματέας ΕΠΕ σε συνέντευξη τύπου της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ ανέφερε ότι πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στη διαχείριση της ΧΑΠ είναι σημαντική, αλλά υπάρχει περιθώριο για πιο έγκαιρη διάγνωση και καλύτερη αντιμετώπιση στο πλαίσιο της εξειδικευμένης ιατρικής με στόχο την ελάττωση της νοσηρότητας και θνητότητας της ΧΑΠ.
Η ΧΑΠ παραμένει μια σημαντική πρόκληση δημόσιας υγείας απαιτώντας μέτρα πρόληψης, έγκαιρη διάγνωση και πρόσβαση όλων των ασθενών σε σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες τόνισε από την άλλη ο Πασχάλης Στειρόπουλος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Διευθυντής ΠΜΣ «Ιατρική του Ύπνου», Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ, Υπεύθυνος Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Ωστόσο, όπως εξήγησε ο ίδιος, «Η πρόοδος της έρευνας μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλύτερα τη νόσο, να εντοπίζουμε έγκαιρα τους παράγοντες κινδύνου, να αντιμετωπίζουμε τις συννοσηρότητες και να εφαρμόζουμε εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Έτσι η φαρμακολογική θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει πλέον, πέραν των βρογχοδιασταλτικών μακράς δράσης, των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και της ροφλουμιλάστης, νέα μόρια όπως η ensifentrine (διπλός αναστολέας των ενζύμων PDE3 και PDE4, με συνδυασμένη βρογχοδιασταλτική και αντιφλεγμονώδη δράση) και βιολογικές θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα όπως το mepolizumab και το dupilumab, σε ασθενείς με παροξύνσεις και υψηλά ηωσινόφιλα στο αίμα».
Η φαρμακολογική θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει πλέον, πέραν των βρογχοδιασταλτικών μακράς δράσης, των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και της ροφλουμιλάστης, νέα μόρια όπως η ensifentrine (διπλός αναστολέας των ενζύμων PDE3 και PDE4, με συνδυασμένη βρογχοδιασταλτική και αντιφλεγμονώδη δράση) και βιολογικές θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα όπως το mepolizumab και το dupilumab, σε ασθενείς με παροξύνσεις και υψηλά ηωσινόφιλα στο αίμα.
Ποια εμβόλια χρειάζονται οι ασθενείς με ΧΑΠ
Στη σημασία του εμβολιασμού για τους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα αναφέρθηκε τέλος η Παρασκευή Κατσαούνου Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Μονάδα Πνευμονολογίας & Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ΚΕΘ ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Μέλος Δ.Σ. ΕΠΕ. «H Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία ανανεώνει ετησίως τις οδηγίες εμβολιασμού για ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα. Οι ασθενείς με ΧΑΠ αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου καθώς κάθε λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει σε παρόξυνση. Πρόσφατα δεδομένα από νοσηλείες λόγω λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού στο ΓΝΑ “Ευαγγελισμός”, έδειξαν ότι οι ασθενείς που κατέληξαν κατά τη νοσηλεία τους ήταν κυρίως ασθενείς με ΧΑΠ. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς με ΧΑΠ που νοσηλεύτηκαν λόγω γρίπης ή RSV είχαν θνητότητα 18%».
Καταλήγοντας η κα Κατσαούνου τόνισε ότι σύμφωνα με τις συστάσεις της ΕΠΕ οι ασθενείς με ΧΑΠ θα πρέπει να εμβολιάζονται:
- Εφάπαξ με το εικοσαδύναμο εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου.
- Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της γρίπης.
- Κάθε δέκα έτη με το εμβόλιο έναντι του κοκκύτη.
- Kάθε δύο έτη με το εμβόλιο έναντι του RSV.
- Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της COVID-19.
- Εφάπαξ με το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα.
Για τις περιπτώσεις 1 – 5 συστήνεται οι ασθενείς με ΧΑΠ να εμβολιάζονται ανεξαρτήτως ηλικίας.
Οι ασθενείς με ΧΑΠ αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου καθώς κάθε λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει σε παρόξυνση για αυτό θα πρέπει να εμβολιάζονται σύμφωνα με τις συστάσεις της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας με τα εμβόλια που προστατεύουν από λοιμώξεις του αναπνευστικού.
Σε ποιους δήμους πραγματοποιούνται πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης
Τα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης που υλοποιεί η Ελληνική Πνευμονική Εταιρεία διεξάγονται αυτή τη στιγμή στους Δήμους Περιστερίου και Θεσσαλονίκης. Όπως εξηγεί η Ανδριάνα Παπαϊωάννου Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: «Τα πλεονεκτήματα της πνευμονικής αποκατάστασης για τους αναπνευστικούς ασθενείς δεν είναι ευρέως γνωστά ενώ τα προγράμματα αποκατάστασης που λειτουργούν στη χώρα μας είναι πολύ λίγα, υποστηρίζονται κυρίως από τις Ιατρικές Σχολές στο πλαίσιο μεγάλων Πνευμονολογικών κλινικών και δεν αποζημιώνονται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών.
Δίνοντας περισσότερες πληροφορίες για το πιλοτικό πρόγραμμα η γιατρός αναφέρει ότι: «Στο Περιστέρι χρησιμοποιήθηκε το γυμναστήριο στον χώρο του δημοτικού κολυμβητηρίου. Ο χώρος ήταν πλήρως εξοπλισμένος με όργανα γυμναστικής ενώ χρειάστηκε να μεταφερθούν εκεί δύο συμπυκνωτές οξυγόνου για τους ασθενείς που είχαν πρόσθετη ανάγκη οξυγόνου κατά τη διάρκεια της άσκησης. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι δύο γυμνάστριες του γυμναστηρίου που βρίσκονταν υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη ειδικού εργοφυσιολόγου, φυσικοθεραπευτές από τοπικό φυσικοθεραπευτήριο, ειδική ψυχολόγος, ενώ σε όλες τις συνεδρίες υπήρχε παρουσία ιατρού στον ευρύτερο χώρο του γυμναστηρίου. Η διατροφική υποστήριξη των ασθενών έγινε από διατροφολόγους του πλησιέστερου νοσοκομείου με ραντεβού των ασθενών, για το κλείσιμο του οποίου φρόντισαν οι οργανωτές του προγράμματος. Το πρόγραμμα αγκαλιάστηκε τόσο από τους συντελεστές του δήμου όσο και από τους ασθενείς οι οποίοι το ολοκλήρωσαν αποκομίζοντας τις καλύτερες εντυπώσεις».
Στον Δήμο Θεσσαλονίκης, οι ασθενείς με ΧΑΠ που παραπέμφθηκαν από τους θεράποντες ιατρούς για αποκατάσταση ολοκλήρωσαν τον αρχικό πλήρη κλινικό και λειτουργικό έλεγχο στο υπεύθυνο για το πρόγραμμα κέντρο στο ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» εξήγησε η Αφροδίτη Μπούτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ, Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΓΝΘ Γ. Παπανικολάου, Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας: «Ακολούθως, αφού δομήθηκε εξατομικευμένο πρόγραμμα, αυτό εφαρμόστηκε σε δύο πλήρως εξοπλισμένα γυμναστήρια του δήμου, ένα στο ανατολικό και ένα στο δυτικό όριο αυτού, προκειμένου να διευκολύνεται η πρόσβαση. Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από ειδική ομάδα εργοφυσιολόγων του ΑΠΘ στο χώρο των γυμναστηρίων και διήρκεσε για έξι μήνες, δύο φορές εβδομαδιαίως. Το πρόγραμμα έτυχε εξαιρετικής ανταπόκρισης τόσο από τους συντελεστές του δήμου όσο και από τους ασθενείς, ενώ η επαναξιολόγηση των ασθενών μετά την ολοκλήρωσή του έδειξε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, της ικανότητας άσκησης και της ποιότητας ζωής τους».
Ποια μελέτη διεξάγεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα για τους ασθενείς με ΧΑΠ
Η μελέτη HELICOPD είναι μια πολυκεντρική, προοπτική, μη παρεμβατική μελέτη παρατήρησης ασθενών με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά συνοδά νοσήματα στην Ελλάδα, την οποία οργανώνει και συντονίζει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία.
Στη μελέτη, για τη χρονική περίοδο 15 Οκτωβρίου 2024 έως 20 Οκτωβρίου 2025 εντάχθηκαν συνολικά 837 ασθενείς από 31 κέντρα από όλη την Ελλάδα, ενώ αναμένεται να ανέλθουν στους 883 οι ασθενείς που θα ενταχθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης. Η μέση ηλικία του πληθυσμού είναι τα 71 έτη, με σαφή υπεροχή του ανδρικού φύλου (80%) και μόνο το 1% του πληθυσμού της μελέτης δεν είχαν καπνίσει ποτέ στη ζωή τους. Από το σύνολο των ασθενών που εντάχθηκαν στη μελέτη, το 22% έπασχε από νεοδιαγνωσθείσα ΧΑΠ ενώ το 21% από νεοδιαγνωσθέν καρδιαγγειακό νόσημα. Η διάρκεια της μελέτης είναι δύο έτη, ενώ η παρακολούθηση των ασθενών έχει διάρκεια 6–24 μήνες και περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο επισκέψεις (αρχική και τελική) και επιπλέον μία ενδιάμεση επίσκεψη τουλάχιστον ανά 6μηνο, στο πλαίσιο της τακτικής κλινικής παρακολούθησης του ασθενή.
Η Νικολέττα Ροβίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ειδική Γραμματέας ΕΠΕ και Υπεύθυνη Εκπαίδευσης, επισημαίνει ότι μεταξύ άλλων στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση της παρούσας κατάστασης στην Ελλάδα, μέσω της καταγραφής διαφορών και ομοιοτήτων, καθώς και του κόστους κάθε προσέγγισης στη διαχείριση των ασθενών με ΧΑΠ που νοσηλεύονται λόγω σοβαρής παρόξυνσης και λαμβάνουν εξιτήριο με οδηγίες από το νοσοκομείο. Επίσης ένας ακόμα στόχος είναι η δημιουργία ενός προτυποποιημένου πρωτοκόλλου βέλτιστης προσέγγισής τους βάσει διεθνών συστάσεων και της γνώμης των ειδικών, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί με τρόπο ενιαίο και με κοινά εχέγγυα ποιότητας, στο σύνολο των κλινικών του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).
