Page 66 - #06 Health Today Magazine

ΟΥΣΙΕΣ
Ο βασικός λόγος που παχαίνουμε
είναι ότι τρώμε περισσότερο από
όσο πρέπει αλλά δεν είναι αυτή
ολόκληρη η ιστορία. Ορισμένες
χημικές ουσίες μπορούν να έχουν
αυτό το αποτέλεσμα. Υπάρχουν
στοιχεία που υποστηρίζουν την ιδέα
ότι μόρια του περιβάλλοντος, έστω
και αν δεν παρέχουν θερμίδες στο
σώμα, προκαλούν παχυσαρκία.
PFAS, ΤΑ ΠΑΧΎΣΑΡΚΟΓΟΝΑ
ΤΟΎ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
66 Health Today . 12/2023
66 Health Today . 12/2023
Του
Στέφανου
Παππά
σε πλαστικά, συντηρητικά, φυτοφάρμα-
κα και επιβραδυντικά φλόγας, μπορεί να
προκαλέσει μεταβολικές διαταραχές, συ-
μπεριλαμβανομένου του διαβήτη και της
Tα «παχυσαρκογόνα» είναι ρύποι του παχυσαρκίας. Χημικές ουσίες που έχουν
περιβάλλοντος που απορρυθμίζουν το αναφερθεί ως παχυσαρκογόνα είναι τα
μηχανισμό ελέγχου του βάρους του σώ- Pfas, η δισφαινόλη Α αλλά και η ίδια η
ματος. Για παράδειγμα, ορισμένα αντικα- ατμοσφαιρική ρύπανση.
ταθλιπτικά είναι γνωστό ότι προκαλούν Αυτό το πεδίο έρευνας ξεκίνησε με την
αύξηση του βάρους. Αυτό είναι μια από- ανακάλυψη ότι η χημική ουσία τριβου-
δειξη ότι οι χημικές ουσίες που παρά- τυλτίνη (tributyltin) που χρησιμοποιείται
γονται για ένα πράγμα μπορεί να έχουν για την κατασκευή ενός πλαστικού, του
παρενέργειες που επηρεάζουν το μετα- χλωριούχου πολυβινυλίου (PVC) μπορεί
βολισμό μας. να ενεργοποιήσει έναν ορμονικό υπο-
Πειράματα σε ζώα έχουν δείξει ότι η δοχέα που συνδέεται με την ανάπτυξη
έκθεση σε χημικές ουσίες που χρησιμο- περισσότερου σωματικού λίπους. Τα πο-
ποιούνται στη βιομηχανία και βρίσκονται ντίκια που πριν ακόμα γεννηθούν εκτί-
σεων. Ενσωματώνονται σε συσκευασίες
τροφίμων, κουτιά πίτσας, αντικολλητικά
τηγάνια, υφάσματα ανθεκτικά σε λεκέδες,
μπογιές, αφρό πυρόσβεσης, καλλυντικά,
Τα αποτελέσματα των παχυσαρκογόνων ηλεκτρονικά είδη, ιατρικά είδη, ακόμα
μπορούν να επηρεάσουν και τους απογό- και στο χαρτί της τουαλέτας -μερικοί πα-
νους μας. Μια μελέτη του 2021 διαπίστω- ραγωγοί προσθέτουν Pfas, όταν μετατρέ-
σε ότι η παχυσαρκία μιας ομάδας γυναι- πουν το ξύλο σε χαρτοπολτό.
κών συσχετίστηκε με το επίπεδο έκθεσης
των γιαγιάδων τους στο DDT, παρόλο Η δύναμη των δεσμών άνθρακα-φθο-
θενται στην τριβουτυλτίνη, αποκτούν που οι εγγονές τους δεν εκτέθηκαν ποτέ ρίου κάνει τα Pfas να αντιστέκονται στη
μεγαλύτερο βάρος όταν μεγαλώσουν και απευθείας σ’ αυτό το φυτοφάρμακο που διάσπασή τους. Για παράδειγμα, θα χρεια-
αυτό μπορεί να μεταδοθεί στις επόμενες σήμερα είναι απαγορευμένο. στούν 400 χρόνια για να διασπαστεί μισό
γενιές. Η τριβουτυλτίνη αλλάζει το μετα- Μια μελέτη βρήκε ότι η έκθεση σε ρύ- γραμμάριο ενός τύπου που ονομάζεται
βολισμό της γλυκόζης και αυξάνει την πανση της ατμόσφαιρας από οχήματα Pfos -απωθεί τους λεκέδες στα υφάσμα-
αποθήκευση του λίπους στα ποντίκια. νωρίς στη ζωή -στον πρώτο χρόνο- αυ- τα- και 800 χρόνια για μια άλλη ουσία
Πιο πρόσφατα στοιχεία για τα παχυσαρ- ξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας στα παι- γνωστή ως Pfoa -χρησιμοποιείται στην
κογόνα παρουσιάστηκαν σε τρεις ανα- διά. Τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι μια κατασκευή αντικολλητικών τηγανιών.
σκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν στο περι- περίοδος ταχείας ανάπτυξης ποικίλων Επειδή μπορούν να υπάρχουν για αιώνες,
οδικό Biochemical Pharmacology. Έχουν συστημάτων στο σώμα και μπορεί να κα- τα Pfas αποκαλούνται «παντοτινά χημι-
εντοπιστεί περίπου 50 χημικές ουσίες με θορίσουν τη μελλοντική ανάπτυξή του. κά». Βρίσκουν το δρόμο τους στο αποχε-
σοβαρές ενδείξεις παχυσαρκογονικών Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ρυπογόνα σω- τευτικό σύστημα και τελικά σε ποτάμια,
επιδράσεων, από πειράματα σε ανθρώ- ματίδια ενσωματώνονται στον πλακού- λίμνες ή στο έδαφος. Υπάρχουν στην σκό-
πινα κύτταρα και ζώα ως επιδημιολογικές ντα. νη του σπιτιού, τον αέρα που αναπνέουμε
μελέτες σε ανθρώπους. Μεταξύ αυτών Για παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα διο- ακόμη και σε πάγους της Αρκτικής.
είναι η δισφαινόλη Α και οι φθαλικές ενώ- ξειδίου του θείου, που απελευθερώνουν Τα φυτά και τα ζώα που τρώμε περιέ-
σεις που προστίθετναι στα πλαστικά, τα στον αέρα των πόλεων οι κινητήρες ντί- χουν Pfas μέσω της έκθεσής τους σε μο-
τεχνητά γλυκαντικά και η τρικλοζάνη, μια ζελ, μπορούν να οδηγήσουν σε ταχεία λυσμένο έδαφος και νερό και έτσι κατα-
αντιβακτηριακή ουσία που απαγορεύ- αύξηση του βάρους. Άλλες μελέτες έκα- λήγουν στο πιάτο μας -τουλάχιστον έξι
τηκε για ορισμένες χρήσεις στις ΗΠΑ το ναν ανάλογες παρατηρήσεις για άλλες εκατομμύρια Αμερικανοί πίνουν νερό
2017. Σημαντική ήταν μια ανάλυση 15 με- ρυπογόνες ουσίες της κυκλοφορίας των που περιέχουν Pfas πάνω από τα αποδε-
λετών το 2019 που βρήκε σχέση μεταξύ οχημάτων. Μελέτη έχει βρει ότι ο τοξικός κτά όρια. Όπως χρειάζονται πολύ χρόνο
των επιπέδων της δισφαινόλης Α και της αέρας επιτείνει τον κίνδυνο λιποβαρών να διασπαστούν στο περιβάλλον, έτσι
παχυσαρκίας στον άνθρωπο. νεογνών με επιπτώσεις για όλη την υπό- μπορούν να παραμείνουν στους ιστούς
Τα παχυσαρκογόνα μπορεί να διατα- λοιπη ζωή των παιδιών. Από την άλλη και τα υγρά του σώματος για μεγάλο χρο-
ράξουν τον «λιποστάτη» του σώματος. μεριά, μελέτες έχουν δείξει ότι η τροπο- νικό διάστημα.
Οι ρυπαντές αυτοί επηρεάζουν τον αριθ- ποίηση της διατροφής μπορεί μέσα σε
μό και το μέγεθος των λιποκυττάρων, μια εβδομάδα να προκαλέσει σημαντική Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι τα
μεταβάλλουν τα σήματα της χόρτασης, πτώση στο επίπεδο πολλών παχυσαρκο- Pfas πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη
και επιδρούν στη λειτουργία του θυρεο- γόνων. ως ανησυχία για την ανθρώπινη υγεία.
ειδούς και στο σύστημα ανταμοιβής της Οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν αυξημένο
ντοπαμίνης. Μπορούν επίσης να επηρεά- Τα Pfas κίνδυνο καρκίνου, ηπατικής βλάβης, μει-
σουν το βακτήρια του εντέρου κάνοντας Τα τελευταία χρόνια, οι υπερφθοριωμέ- ωμένου ανοσοποιητικού, αναπτυξιακών
την εξαγωγή των θερμίδων από τις φυτι- νες αλκυλιωμένες ουσίες ή Pfas (per- and και ορμονικών διαταραχών. Οι επιστήμο-
κές ίνες πιο αποτελεσματική. Η λαιμαργία polyfluoroalkyl substances) εμφανίζο- νες έχουν βρει σύνδεση με τις καρδιακές
και η νωθρότητα μπορεί να είναι οι εξωτε- νται σε ανησυχητικούς τίτλους ειδήσεων παθήσεις, τις αναπτυξιακές ανεπάρκειες,
ρικές εκδηλώσεις αυτών των βιοχημικών σχετικά με τις βλαβερές επιπτώσεις τους την καταστολή του ανοσοποιητικού, ορι-
διαταραχών. στην υγεία. Από την εμφάνισή τους στη σμένους καρκίνους, τον διαβήτη και τον
θυρεοειδή. Πειράματα σε ζώα δείχνουν
δεκαετία του 1940, αυτά τα συνθετικά
ξης είναι τα πιο ευάλωτα στα παχυσαρκο- χημικά υπάρχουν σε πλήθος προϊόντων. ότι τα Pfas προάγουν μεταβολικές αλλα-
Τα πρώτα χρόνια της παιδικής ανάπτυ-
Αριθμούν σε περίπου 4.700 παραλλαγές
γές που οδηγούν σε λιπαρό συκώτι και
γόνα. Η έκθεση του εμβρύου στη μήτρα
και είναι εξαιρετικά επικίνδυνα λόγω των
ηπατοτοξικότητα -το λιπαρό συκώτι έχει
αλλά και στην πρώιμη ζωή είναι οι πιο
αναδειχθεί σε σοβαρή κρίση δημόσιας
τρομερών δεσμών άνθρακα-φθορίου (C-
ευαίσθητες χρονικές περίοδοι, επειδή F), που είναι οι ισχυρότεροι στη χημεία. Η υγείας επηρεάζοντας το 25% των ενηλί-
κων παγκοσμίως αλλά οι εξηγήσεις είναι
σταθερότητά τους αλλά και η ικανότητά
συμβαίνει ένας μη αναστρέψιμος τροπο-
ποιημένος προγραμματισμός διαφόρων
ασαφείς.
τους να απωθούν το λίπος και το νερό, τα
Μια μελέτη, που μέτρησε τα PFAS >
καθιστούν μοναδικά για μια ποικιλία χρή-
τμημάτων του μεταβολικού συστήματος.
12/2023 . Health Today 67